Functionele incontinentie

Lees in dit blog alles over functionele incontinentie. Ontdek wat het precies is en wat u er eventueel zelf aan kunt doen.

Functionele incontinentie: wat is het en wat kunt u eraan doen?

Functionele incontinentie kent in tegenstelling tot andere vormen van incontinentie -denkt u bijvoorbeeld aan stress- of aandrangincontinentie- geen problemen wat betreft de blaaswerking. Alhoewel de blaasfunctie normaal is, verliest u toch regelmatig ongewenst urine. De oorzaak van functionele incontinentie is dan ook altijd van lichamelijke, cognitieve of psychische aard. De oorzaken zijn divers en lopen sterk uiteen. Echter komt het er bij functionele incontinentie altijd op neer dat u niet in staat bent het toilet op tijd te bereiken wanneer u aandrang voelt. Uw blaas raakt overvol en leegt zichzelf.

Wat houdt functionele incontinentie in?

De betekenis van functionele incontinentie is dus letterlijk: incontinentie door functionele problemen in plaats van door aanwijsbare blaasproblemen. Van symptomen kunnen we om diezelfde reden bij functionele incontinentie dan ook niet spreken. Het toilet niet tijdig kunnen bereiken is iets wat voornamelijk, maar niet uitsluitend, bij oudere mensen voorkomt. Eigenlijk is het de situaties die ertoe leidt. Dit houdt dus ook in dat functionele incontinentie op een geheel andere wijze wordt aangepakt door zorgprofessionals dan de andere vormen van urineverlies. 

Het verschil met andere vormen van incontinentie

Functionele incontinentie verschilt dus in essentie van alle andere vormen/ soorten van incontinentie, waarbij ongewenst urineverlies wel door blaasproblemen ontstaan. Overigens is het goed om op te merken dat incontinentie nooit een aandoening op zich is, maar altijd een onderliggende oorzaak kent. Dat geldt voor functionele incontinentie, wat u inmiddels wellicht wel duidelijk is geworden, ook. Andere vormen van incontinentie kunnen worden veroorzaakt door problemen met bijvoorbeeld de baarmoeder of de prostaat. Het zijn dan ook die organen die in die situaties worden behandeld.

De uiteenlopende oorzaken van functionele urine incontinentie

Aan functionele incontinentie kan een keur aan oorzaken ten grondslag liggen. De meest uiteenlopende lichaamsfuncties kunnen hier namelijk invloed op hebben. Denkt u bijvoorbeeld aan motorische problemen, zoals slecht kunnen lopen. Dit zorgt ervoor dat u het toilet veel later bereikt dan u wenst, zeker wanneer er sprake is van hoge nood. Invaliditeit en artrose kunnen vaak in verband worden gebracht met functionele incontinentie. Ook een verminderd gezichtsvermogen kan tot ditzelfde probleem leiden, zeker wanneer u zich niet in een vertrouwde omgeving bevindt. En er obstakels bestaan.

Neurologische aandoeningen zoals Parkinson en Multiple Sclerose, die beiden voor schade aan het zenuwstelsel zorgen, kunnen de oorzaken zijn van functionele incontinentie. Overigens worden deze neurologische problemen ook vaak in verband gebracht met urge incontinentie. Deze vorm van urineverlies wordt veroorzaakt door een verminderde controle over de blaasfunctie. Tot slot zien we functionele incontinentie ook vaak bij personen bij wie sprake is van dementie of verwarring. Dat laatste kan bijvoorbeeld een delier na een operatie zijn.

De relatie tussen geneesmiddelengebruik en functionele incontinentie

Een andere benaming voor functionele incontinentie is geneesmiddelenincontinentie. Medicijnen met een vochtafdrijvende werking, ook wel plasmedicijnen of plaspillen genoemd, worden vaak ingezet wanneer er sprake is van hartproblemen of een verhoogde bloeddruk. Doordat vocht sneller wordt afgevoerd, wordt urine in een hoger tempo geproduceerd. Daardoor bezoekt u het toilet vaker. Maar wist u dat spierverslappende medicijnen ook tot functionele incontinentie kan leiden? Dit komt doordat zij ook de spieren rond uw blaas verslappen. Een ‘onschuldig’ middel tegen angst, zoals diazepam, kan hiertoe al leiden. Weer andere medicijnen blokkeren de communicatie tussen uw blaas en hersenen.

Het stellen van de diagnose

Zelfs als u haast zeker weet dat uw functionele incontinentie het gevolg is van een aandoening waarmee u reeds bekend bent, is het van belang een bezoek aan uw huisarts te brengen. Functionele incontinentie vertoont in sommige situaties namelijk een overlap met andere vormen van urineverlies. Om zeker te weten dat u aan de juiste aanpak hanteert om uw urineverlies te bestrijden, is een oordeel van een huisarts van belang. Uw huisarts zal u in het onderzoek naar de incontinentie naar lichamelijke en psychologische klachten vragen. Vaak wordt u gevraagd een plasdagboek bij te houden.

De behandeling van functionele incontinentie

Personen bij wie functionele incontinentie is vastgesteld, vragen zich logischerwijs af of en zo ja, welke interventies er mogelijk zijn. Omdat functionele incontinentie feitelijk een praktisch probleem is, wordt deze ook zo aangepakt. Bij afwezigheid van blaasproblemen gaat het er ‘gewoon’ om het urineverlies voor te zijn. Dit doet u bijvoorbeeld door een plasschema te hanteren. Ook wanneer u geen aandrang voelt, bezoekt u het toilet. Gaat u naar een nieuwe omgeving? Zorgt u er dan voor dat u weet waar het toilet zich bevindt.

Andere manieren om functionele incontinentie aan te pakken

Behalve de hierboven beschreven zaken bestaan er nog enkele tips om functionele incontinentie aan te pakken. Zo werpt blaastraining bij veel personen die dit aangaat zijn vruchten af. Door de bekkenbodemspieren te trainen, kunt u de aandrang beter controleren. Ook kunt u aan de slag gaan met Kegeloefeningen om uw bekkenbodemspieren te versterken. Deze oefeningen kunnen, in tegenstelling tot wat sommige mensen vermoeden, door zowel mannen als vrouwen worden uitgevoerd. Het beste kunt u dit onder begeleiding van een gespecialiseerde bekkenfysiotherapeut doen.

Materialen om de gevolgen van urineverlies te ondervangen

Personen bij wie sprake is van urineverlies, grijpen doorgaans helaas snel naar incontinentiemateriaal. Jammer, want dit betekent in veel gevallen dat er niet actief wordt gewerkt aan het oplossen van dit probleem. Alhoewel de schaamte voor urineverlies onder de meeste mensen groot is, is het van een nog groter belang om hier hulp bij te zoeken. Het (op)volgen van de bovenstaande tips en trainingen verdient altijd de voorkeur bij de aanpak van functionele incontinentie. Incontinentiemateriaal kunt u natuurlijk wel tijdelijk gebruiken, of wanneer blijkt dat het urineverlies niet opgelost kan worden. Maar neem vooral de moeite dit eerst te onderzoeken.

De prognose bij functionele incontinentie

Het goede nieuws is dat functionele incontinentie in het overgrote deel van de gevallen opgelost kan worden. Met de praktische aanpak zoals hierboven beschreven merkt vrijwel iedereen met deze vorm van plasproblemen al op de korte termijn verbeteringen. Zijn er in uw omgeving mensen die voor u zorgen? Licht u hen dan ook in over de toe te passen aanpak, zodat zij u daarin zo goed mogelijk kunnen ondersteunen.